Avqustun 8-də Ağ Evdə Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması mərasimində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev heç bir dövlət başçısının söyləmədiyi bir ifadə işlətdi: “Bu gün biz dünyanın ən vacib paytaxtında, dünyanın ən vacib ofisində, qlobal səhnədə ən vacib lider – Prezident Tramp qarşısında sülhü qoruyacağımıza dair söz vermək üçün toplaşmışıq”.

Bu sözlər Prezident Əliyevi Prezident Trampla görüşmüş digər dünya liderlərindən fərqləndirir. Azərbaycan Prezidenti, Prezident Tramp üçün qlobal səviyyədə ən mühüm və etibarlı müttəfiqlərdən birinə çevrilən liderlik keyfiyyətlərinə malikdir. Qısaca desək, Prezident Tramp, Yaxın Şərqdə sülhün qorunması, qlobal enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması, dini azadlıqların müdafiəsi və etik, məsuliyyətli süni intellektin inkişafına sərmayə qoymaq kimi sahələrdə Amerika üçün etibarlı tərəfdaş olaraq İlham Əliyevə güvənə bilər.

İlham Əliyevin Prezident Trampa olan səmimi hörmətinin göstəricisi olaraq, Azərbaycan Prezidenti artıq Türkmənistan Prezidentinə (dünyada dördüncü ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına sahib ölkə) zəng edərək, Avropaya qaz nəqlini təmin edəcək Transxəzər Qaz Kəmərinin inşasını sürətləndirməyə çağırış edib. Bu addım Avropa İttifaqının Rusiya qazından asılılığını azaltmaq məqsədi daşıyır. Ağ Evdə Prezident Trampla etdikləri tarixi əlsıxma ilə verdiyi vədi yerinə yetirməklə Prezident Əliyev qlobal enerji təhlükəsizliyini gücləndirib.

Tarixi sülh razılaşması zamanı Prezident Tramp dini azadlıqlara hörmətin əhəmiyyətinə də toxundu. Əslində, məsələ Amerikanın Prezidenti üçün o qədər əhəmiyyətlidir ki, bu istiqamətdə xarici siyasət prioritetini müəyyən edən Fərman imzalayıb. Bu sahədə də Donald Trampın İlham Əliyev kimi həqiqi tərəfdaşı var. Onun dünyəvi müsəlman dövləti olan Azərbaycanda yəhudi, bahai və xristian icmaları sərbəst və çiçəklənən şəkildə mövcuddur. Məsələn, dünyanın müxtəlif yerlərində antisemitizm kimi bəlalar baş qaldırdığı bir vaxtda, Azərbaycandakı yəhudilər öz dinlərini tam azadlıqla yaşaya bilirlər.

 Ağ Evdə keçirilən tədbirdə həm Prezident Tramp, həm də Prezident Əliyev süni intellekt (AI) məsələsinə toxundular. Dördüncü sənaye inqilabı sayılan bu texnoloji transformasiya qlobal iqtisadiyyata görünməmiş təsirlər göstərməyə hazırlaşır. Yenə Donald Tramp bu sahədə də İlham Əliyevə güvənə bilər – çünki Azərbaycan Prezidenti süni intellektin davamlı və müsbət iqtisadi təsirlərlə tətbiqi vizyonunu bölüşür.

61 milyard dollardan artıq suveren sərvət fondu ilə Prezident Əliyev ABŞ-nin özəl sektoru və şəxsən Prezident Trampla əməkdaşlıq etməyə hazırdır – məqsəd, ABŞ-də yerləşən AI şirkətlərinə sərmayə yatırmaq və etik, məsuliyyətli süni intellektin vəd etdiyi imkanları reallaşdırmaqdır. Həqiqətən də, mərhum azərbaycanlı alim, Kaliforniya Universitetinin (Berkeley) professoru Lütfi Zadənin həmkarları bu gün ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri ilə birlikdə MQ-9 pilotsuz təyyarələri üçün 3D təsvir tanıma texnologiyası üzərində işləyirlər.

Etibar, liderlər arasında gerçək tərəfdaşlığın təməlidir. Qlobal səhnədə Donald Tramp, sülh və rifaha yönəlmiş qlobal vizionu gerçəkləşdirmək üçün İlham Əliyevdən daha etibarlı tərəfdaş tapa bilməz.

S. Rob Sobhani, Ph.D.

Corctaun Universitetinin əlavə təyin olunmuş professoru